Sabah pernah menyaksikan satu bentuk perpaduan politik yang unik dan kukuh pada awal pembentukan Malaysia, namun sejarah telah menunjukkan bahawa ia tidak bertahan lama. Perpecahan yang berlaku bukan semata-mata kerana perbezaan ideologi, tetapi lebih kepada pergelutan kuasa dan kepentingan politik yang sentiasa berubah mengikut keadaan.
Kenangan Sabah Alliance: Kontrak Kuasa yang Dipersetujui (1963 – 1965)
Saya masih ingat bagaimana USNO, UPKO dan SCA membentuk Sabah Alliance pada 1963, satu gabungan yang diwujudkan atas semangat kompromi dan saling memahami. Donald Stephen menjadi Ketua Menteri, manakala Tun Mustapha dilantik sebagai Tuan Yang Terutama (TYT).
Ketika itu, ada satu persefahaman diam-diam bahawa Sabah mesti diperintah secara adil. Jika Ketua Menteri datang dari kaum Kadazan-Dusun-Murut (KDM), maka jawatan TYT diberikan kepada bumiputera Islam, dan sebaliknya. Saya melihat ini sebagai satu bentuk kesefahaman yang baik, tetapi malangnya, ia tidak bertahan lama.
Bibit Perpecahan: USNO dan UPKO Tidak Lagi Sepakat (1965 – 1967)
Apabila Peter Lo menggantikan Donald Stephen sebagai Ketua Menteri, USNO di bawah Tun Mustapha mula menunjukkan pengaruh yang lebih dominan. UPKO melihat ini sebagai satu bentuk penguasaan politik yang tidak seimbang.
Ketegangan ini akhirnya membawa kepada perpecahan. UPKO mula meragui USNO, dan pertelagahan antara kedua-dua parti ini membuka jalan kepada perubahan besar dalam politik Sabah.
USNO dan Dominasi Kuasa Tun Mustapha (1967 – 1975)
Pilihan raya negeri 1967 menjadi titik perubahan besar. Gabungan Sabah Alliance sudah tidak utuh lagi, dan parti-parti bertanding secara bebas. USNO menang 14 kerusi, UPKO 12, dan SCA 5. Tetapi yang mengejutkan, seorang calon Bebas, Yap Pak Leong, berjaya menewaskan calon USNO untuk jawatan Ketua Menteri.
Namun, apa yang berlaku selepas itu menunjukkan betapa mudahnya kuasa boleh berubah di Sabah. Dalam tempoh tiga bulan selepas pilihan raya, UPKO dibubarkan dan pemimpinnya menyertai USNO. Tun Mustapha sekali lagi mengukuhkan cengkaman kuasanya sebagai Ketua Menteri, dan Tun Stephen pula dilantik sebagai TYT.
Saya melihat inilah saat di mana politik Sabah mula dikuasai oleh faktor kuasa lebih daripada faktor perpaduan. Pemimpin Sabah mula bermain politik dengan taktik ‘survival’, dan bukan lagi demi kestabilan negeri.
BERJAYA: Kebangkitan Baru Melawan USNO (1976 – 1985)
Selepas sekian lama USNO menjadi dominan, satu perubahan besar berlaku apabila parti BERJAYA ditubuhkan. Tun Stephen, yang sebelum ini TYT, kembali ke gelanggang politik untuk mencabar USNO.
Pada pilihan raya 1976, BERJAYA mencatat sejarah dengan menang 28 daripada 48 kerusi DUN Sabah. Tun Stephen sekali lagi diangkat sebagai Ketua Menteri Sabah.
Ini memberi satu isyarat yang jelas kepada kita – tiada kuasa politik yang kekal di Sabah. Setiap parti yang berkuasa akan digulingkan apabila rakyat dan pemimpin-pemimpin politik Sabah merasakan keperluan untuk perubahan.
Refleksi: Sampai Bila Sabah Akan Berpecah?
Saya melihat bahawa sejarah politik Sabah ini adalah satu pengajaran yang cukup berharga. Kita pernah ada kesepakatan dalam politik, tetapi semuanya akhirnya musnah kerana ketamakan kuasa dan ketidakmampuan pemimpin untuk bertoleransi.
Mungkin inilah sebabnya politik Sabah terus mengalami kitaran perpaduan → perpecahan → pergolakan → perubahan kuasa. Sampai bila Sabah akan berhadapan dengan situasi sebegini? Sampai bila kita akan melihat parti-parti politik datang dan pergi kerana perebutan kuasa?
Politik Sabah bukan soal siapa yang lebih kuat, tetapi siapa yang mampu bertahan dalam permainan politik yang sentiasa berubah ini.
Sumber: Musli Oli Facebook
